اسید نیتریک(Nitric Acid)

Structural formula of nitric acid with assorted dimensions
Resonance structural formulas of nitric acid
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس             #     CAS ۷۶۹۷-۳۷-۲ Yes
پاب‌کم ۹۴۴
کم‌اسپایدر ۹۱۹ Yes
UNII ۴۱۱VRN1TV4 Yes
شمارهٔ ئی‌سی ۲۳۱-۷۱۴-۲
شمارهٔ یواِن ۲۰۳۱
KEGG D02313 Yes
MeSH Nitric+acid
ChEBI CHEBI:48107 Yes
ChEMBL CHEMBL1352 Yes
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس QU5775000
مرجع جی‌ملین
۱۵۷۶
۳DMet B00068
خصوصیات
فرمول مولکولی HNO3
جرم مولی ۶۳٫۰۱ g mol−۱
شکل ظاهری Colorless liquid
چگالی ۱٫۵۱۲۹ g cm-3
دمای ذوب −۴۲ درجه سلسیوس (−۴۴ درجه فارنهایت; ۲۳۱ کلوین)
دمای جوش
‎۸۳ °C, 356 K, 181 °F 68% solution boils at 121 °C
اسیدی (pKa) -۱٫۴
ضریب شکست(nD) ۱٫۳۹۷ (۱۶٫۵ °C)
لحظهٔ دوقطبی ۲٫۱۷ ± ۰٫۰۲ D
ترموشیمی
آنتروپی مولار
استاندارد So298
۱۴۶ J·mol−۱·K−۱

[۱]

آنتالپی استاندارد
تشکیل ΔfHo298
−۲۰۷ kJ·mol−۱

[۱]

 

  مشاهده  فایل PDF

اسید نیتریک

اسید نیتریک (HNO3) خالص در ۴۱٫۶- درجه سانتی‌گراد ذوب شده، تولید مایع بی‌رنگی میکند، اما نسبت به درجه حرارت و درجه تابش نور بر آن، گستره رنگ آن از زرد تا قرمز متمایل به قهوه‌ای متغیر است.اسید نیتریک در سده شانزدهم برای جداسازی طلا از نقره استفاده می‌شد.این ماده جزو مواد معدنی و متعلق به گروه اسید ها می باشد. از اسیدنیتریک در تهیه نیترات آمونیم، همچنین در کشاورزی، رنگهای سنتزی، صنایع نظامی، نمکهای نیترانه، متالورژی رنگدانه ها و صنایع .چاپ استفاده میشود

نام ماده (فارسی):اسید نیتریک
نام ماده (انگلیسی): Nitric Acid
نام تجاری (فارسی): اسید نیتریک
نام تجاری (انگلیسی): Nitric Acid
سایر اسامی: اسید ازته، نیترات هیدروژن
مجتمع های تولیدکننده:پتروشیمی شیراز

از اسید نیتریک در سده شانزدهم برای جداسازی طلا از نقره استفاده میشد. اسید نیتریک را از شوره به دست میآورند؛ بدین طریق که سولفات آهن یا زاج را در حالت گرم روی شوره اثر میدادند. این طریقه تولید نشان میدهد که شوره مصرفی، خالص بودهاست. به ترکیبی از دو ماده، کمی ماسه، آهک و یا سفال شکسته میافزودند؛ ماده به دست آمده را در یک شیشه کوچک درب دار میریختند. این شیشه ها را در کوره آهک پزی میگذاشتند که میتوانست دو ردیف از این شیشه ها را که هر ردیف چهار تا شیشه بود در برگیرد. این شیشه ها را تا گردن در خاک یا خاکستر، که سبب پخش گرما و جلوگیری از ترک برداری شیشه میشد، قرار میدادند. از در پوش شیشه ها لوله هایی خارج میشد که به همین تعداد شیشه های مایع کننده، برروی سکویی خارج از کوره متصل بودند. همه اتصالات بدقت آب بندی میشدند. حرارت نخست معتدل بود تا ماده خام درون شیشه ها خشک شود، سپس هر شش ساعت به شش ساعت حرارت را زیاد میکردند، گازهای نیترو بوسیله آب تبلور نمکها، به خارج کشیده میشد. هر وقت رنگ محصول تقطیر نشان میداد که تجزیه به پایان رسیدهاست، حرارت را به تدریج کم میکردند.

موارد مصرف:
در تهیه نیترات آمونیم کشاورزی و رنگهای سنتزی، صنایع نظامی، نمکهای نیترانه، متالورژی رنگدانه ها و صنایع چاپ

خواص فیزیکی و شیمیایی:
Molecular formula HNO3
Molar mass 63.012 g/mol
Appearance Clear, colorless liquid
Density 1.5129 g/cm3
Melting point -42 C, 231 K, -44 F
Boiling point 83 C, 356 K, 181 F (bp of pure acid. 68% solution boils at 120.5 C)
Solubility in water completely miscible
Dipole moment: 2.17 0.02 D

اطلاعات ایمنی:
سبب سوختگی شدید چشم شده ،سبب تحریک مختصر پوست می شود. خوردن آن سبب درد شدید و سوختگی شدید دهان و معده می شود. خطر حریق و انفجار ندارد

اقدامات پیشگیری:

۱٫حفاظت چشم : از عینک های مخصوص کار با مواد شیمیایی استفاده شود.

۲٫حفاظت پوستی : از دستکش مقاومدر برابر آسیب های اسیدی استفاده شود.

۳٫حفاظت استنشاقی : استفاده از ماسک(ماسک ضد اسید) مناسب با فیلتر قابلیت حذف گازهای آلی و معدنی الزامی می باشد.

۴٫ حفاظت اندام ها : استفاده از لباس(لباس ضد اسید)مقاوم در برابر آسیب مواد شیمیایی توصیه اکید می شود.

۵٫ جهت جلوگیری از آسیب های احتمالی توصیه می شود در هنگام کار با مواد شیمیایی از چکمه استفاده شود.

۵٫ احتیاط های محیطی :

حفاظت محیط : تا زمانیکه آلودگی به طور کامل برطرف نشده است، محیط را محدود نمائید. نظافت محیط می بایست توسط افراد آموزش دیده انجام شود.

نظافت محیط آلوده : آلودگی خاک ممکن است با آهک ، شن و سایر مواد جاذبی که با اسید نیتریک واکنش نمی دهد، خنثی شود از خاک اره و سایر مواد آلی واکنش می دهند و خطر حریق را بالا می برند، استفاده نشود. محیط را می توان با مقدار زیادی آب شستشو داد.

شرایط انبارش : در جای خنک ، خشک ، با نحوه محیطی مناسب ، به دور از اشعه مستقیم آفتاب و سایر منابع حرارتی نگهداری شود. درب ظروف محتوی این ماده بسته نگه داشته شود.